با دروغگویی کودکم چه کنم؟
یکی از مشکلات رایجی که اکثر والدین با آن روبرو هستند دروغگویی کودکشان است که روز به روز این رفتار کودک بیشتر و نوع دروغ ها بزرگ تر و غیر باور تر می شود. مشکل اصلی اینجاست که والدین واقعا جلودار این رفتار کودک نیستند و دیگر نمی دانند که چطور می توانند با این کودکان برخورد کنند. آیا بهتر است این رفتار را نادیده بگیریم و کودک به رفتارش ادامه دهد؟ آیا او را بخاطر این کار تنبیه کنیم؟ اصلا چرا کودک دروغ می گوید؟!
اولین نکته ای که باید مد نظر داشته باشیم سن کودک است.
دروغگویی کودکان اکثرا از سه سالگی شروع می شود، دروغگویی کودکان در این سن با دروغگویی بچه ها در سنین بالاتر کاملاً متفاوت است. کودک در این سن هنوز قادر به تشخیص واقعیت و خیال و رؤیا نیست، برای تجربه احساس شادی و غم به طور واقعی، خود را در دنیای خیالی که خودش آن را ساخته است، قرار می دهد. حتی گاهی چنین کودکانی در هنگام تعریف ماجرایی که در ذهن ساخته حالت های هیجانی از خود نشان می دهد و گاه از ته دل می خندد یا اگر اتفاقی برای آن شخصیت خیالی افتاده باشد زیر گریه می زند. خلق داستان های تخیلی توسط کودک، نمایانگر قدرت خلاقیت ذهن او است، اما برخی از کودکان حتی پس از سه سالگی نیز همچنان به این کار ادامه می دهند و از اینجاست که به صورت یک رفتار نادرست نمایان می شود.
مطالب مرتبط : یادگیری زبان دوم از چه سنی مناسب است؟
اما اشتباه رایج والدین در این است که نباید زمانی که کودک تخیل خود را برای والد تعریف می کند او خود را مشتاق و محو دروغ های کودک نشان دهد فقط باید شنونده باشیم . به طور مثال زمانی که کودک از یک اژدها یا هیولا برایتان سخن می گوید بعد از آنکه صحبت هایش تمام شد به او بگوییم که آفرین تخیل بالایی داری اما خودت می دانی که همچین موجوداتی وجود ندارند.
اما بعد از سن کودک از مواردی که ممکن است باعث دروغگویی در کودکان شود شامل:
1)دروغ های خود والدین
هنگامی که والدین به یکدیگر دروغ می گویند، در واقع به کودک می آموزند که تو نیز می توانی این کار را انجام دهی. شنیدن دروغ های بزرگسالان به هنگام صحبت با تلفن نیز همین اثر را روی کودک دارد. باید به این نکته اشاره کرد که کودکان تمایل شدیدی به الگوبرداری از پدر و مادر و سایر اعضای خانواده خود دارند. گاهی اوقات حتی استفاده از واژه الکی این حرف را می گوییم یا به بابا بگو رفتیم پارک( به جای مکانی که در واقعیت رفته ایم )همان آموزش دادن دروغ به کودک از نوع غیر مستقیم است.
2)ترس های کودک
این ترس ها معمولا حالت دفاعی از جانب کودک دارد. او می داند که دروغ می گوید اما برای اینکه از خود دفاع کند و برای آنکه تنبیه نشود و یا مورد سرزنش قرار نگیرد دست به چنین کاری می زند. مثلا کودکی که وسیله ای از اشیاء منزل را به صورت تصادفی می شکند از ترس تنبیه نشدن و سرزنش ممکن است دروغ بگوید. نباید تبعیض قائل شد، اگر خود شما وسیله ای را به طور تصادفی بشکنید کسی شمارا باز خواست و مورد سرزنش قرار نمی دهد پس همین رفتار را با کودکتان داشته باشید و بهتر است به عنوان مثال اینطور عنوان کنیم که اشکال ندارد من این گلدان را خیلی دوست داشتم میدونم حواست نبوده اما لازم هست بیشتر مراقب باشی و… که کودک دفعه بعد اگر کاری کرد دروغ نگوید و به او آموختیم که حقیقت را همیشه عنوان کند.
3) کودکانی که برای خود دوستی خیالی فرض می کنند
کودکان تک فرزند و آنهایی که همبازی همسن و سال خود ندارند، داشتن یک دوست خیالی ، یکی از رایج ترین دروغ هایشان است. این کودکانی دائماً در مورد دوست خیالی خود سخن می گویند، برای او اسم انتخاب می کنند و گاه تا حدی پیش می روند که حتی از مادرشان می خواهند برای دوست خیالی آنها نیز غذا بکشد و یا اینکه سر سفره روی آن نشسته اند و زیر گریه می زنند و دائماً در حال صحبت کردن با صدای بلند با او هستند. در چنین مواردی به والدین توصیه می شود برای کودکشان یک همبازی پیدا کنند تا کودک از تنهایی در آید و نیازی به دوست خیالی نداشته باشد. حال این همبازی یا می تواند خواهر یا برادر یا دوست یا یک حیوان خانگی باشد.
4) نیاز به محبت
اگر کودک احساس کمبود محبت کند یا نیاز به نوازش داشته باشد از عوامل عمده تمایل کودکان به دروغگویی است. برخی از تغییرات در زندگی کودک مانند به دنیا آمدن خواهر یا برادر جدید، رفتن به مهدکودک و یا هرگونه عامل جدایی دیگر از پدر و مادر حالا به هر نحوی که باعث احساس کمبود محبت توسط کودک می شود، او را به سوی دروغگویی سوق می دهد. در واقع هدف کودک در چنین مواردی جلب توجه والدین است.
5)کودک خواستار آن است که شخص دیگری باشد
گاهی وقت ها او سعی در تغییر شخصیت خویش دارد، برای مثال در مهد کودک دائم برای دوستانش از عروسک های بسیار بزرگ و گران قیمتی که دارد تعریف می کند و به اصطلاح مدام «خالی می بندد» تا از این طریق تعجب و حیرت دیگران را برانگیزد. این کودکان به افراد بزرگسال دروغ های دیگری تحویل می دهند. مثلاً درباره کارهای زیادی که در طول روز مانند افراد بالغ انجام داده اند، صحبت می کنند. هدف این کودکان یا دفاع از شخصیت خود است و یا آرزوی نزدیکی به بزرگسالان و تقلید از کارهای آنها دارند و به همین خاطر دروغ می گویند.
مطالب مرتبط : دعواهای والدین و تاثیرات مخرب آن بر کودک
راهکار ها:
1)شناخت علل دروغگویی :
بايد بدانيم كه چرا كودك دروغ ميگويد و چه انگيزه ای از این کار دارد و هدف او از اين دروغ چيست.
٢( دادن آگاهي به کودک:
پس از شناخت علت دروغ گفتن کودک، زمان دادن آگاهي و اطلاعات لازم است. كودكي كه در اثر اشتباه در بيان تخيل و واقعيت دروغي گفته است، بايد بفهمد كه واقعيت و خيال چيست و به او فهماند كه در بيان مسئله دچار اشتباه شده است.
٣( به وجود آوردن محيط سالم:
محيط خانه و تربيت كودك باید دور از ريا و دروغ باشد. اگر دوستان دروغگو دارند آنها را دور كنيد. چرا كه كودك جنبه نقش پذيري و تقليد مخصوصا از هم سن و سالان خود را دارد.
4( عفو و بخشش کودک :
در خانه و خانواده و تربيت فرزندان رعايت انضباط و ضوابط اخلاقي ضروري است ولي زياده روي در اين امر صحیح و کارآمد نيست. براي واداشتن کودک به راست گويي از بعضي لغزش ها كه گاهي خودمان هم مرتكب آن مي شويم، چشم پوشي كنيم و او را ببخشيم.
5) ايمن كردن از مجازات:
فرزندان ما بايد در خانه احساس آرامش و اطمينان كنند و مطمئن باشند كه خطاهاي بي اختيار آنها بخشوده مي شود. تنبيه و سرزنش براي مواردي است كه از روی عمد باشد و تازه اگر هم عمدي در کار باشد زمانی که راستش را بگوید تخفیف در تنبیه قائل شوید.
6) محبت كردن:
کودکان تشنه محبت هستند پس به فرزندان بايد محبت كرد به گونه اي كه او گرمي و لذت آن را بچشد و آن را احساس كند.
در این مقاله به صورت کامل به موضوع دروغگویی کودکان پرداختیم در صورتی که کودک شما همچنان به رفتارش ادامه داد یا با راهکارهای ارائه شده مشکلش برطرف نشد می توانید برای بررسی و ارزیابی بیشتر از متخصص روانشناسی کودک مرکز مشاوره همرازان کمک بگیرید.
نویسنده : مهشید آقا جان بیک