وسواس در نوجوانان
اگرچه در مورد افكار وسواسي و رفتارهاي اجباري نوجوانان به طور دائم بحث ميشود، ولي واقعيت اين است كه بسياري از مردم تعريف دقيقي از اين مفاهيم ندارند. منظور از وسواس اين است كه افراد مبتلا به آن دائماً ايدهها، تصورات و افكار خود را تكرار ميكنند و به هيچ وجه نميتوانند از آنها خلاصي يابند. آنها در مورد چنين افكار و رفتاري بينهايت ناراحت و نگران ميشوند و وقتي ديگران فكر ميكنند كه آنها نميتوانند رفتارهاي خود را كنترل كنند، ناراحتيشان بيشتر ميشود. نوجواناني كه رفتار و افكار وسواسي دارند سعي ميكنند كه با ناديده گرفتن آنها يا حتي به وسيله درگير شدن با افكار يا رفتارهاي ديگر، آنها را خنثي سازند. شايعترين و رايجترين رفتار يا افكار وسواسي در مورد آلودگي، نظم و ترتيب و چك كردن است. اگرچه نوجوانان ميدانند كه نگراني آنها در اين زمينه بياساس است، با اين حال نميتوانند جلوي آن را بگيرند.
اجبار و اضطرار، رفتار يا اعمال ذهني خاصي است كه فرد احساس ميكند بايد آنها را انجام بدهد و معمولاً به وسواس يا اصول و قوانين خاصي ارتباط دارند كه فرد معتقد است بايد مو به مو انجام شوند. به عنوان مثال، شستن مكرر دستها، انجام دادن يك نوع رفتار خاص به طور دائم و مكرر، مثل چند بار نوشتن تكاليف مدرسه و يا چندين بار ارسال يك ايميل به يك دوست، قرار دادن اشياء با نظم و ترتيب مشخص، انجام كارها طبق اصول خاص خود، مثلاً وقتي با دست چپ خود كاري انجام ميدهند براي ايجاد توازن بايد كار ديگري را با دست راست انجام دهند، چك كردن دايمي بعضي از چيزها مثل كليد چراغ و يا قفل در منزل يا ماشين و …. اعمال اجباري و اضطراري كه به اين صورت انجام ميپذيرد، به هيچ وجه لذتبخش و خوشايند نيستند، بلكه فرد براي كاهش اضطراب خود يا جلوگيري از وقوع حوادث وحشتناك، آنها را انجام ميدهد. در واقع، آنها نميخواهند بدانند كه واقعه بد چيست، بلكه فقط براي انجام آن اجبار و اضطرار دارند. البته اين رفتارها، به هيچ وجه ارتباطي با آنچه فرد احساس ميكند كه ميتواند جلوي وقوع آنها را بگيرد، ندارد.
مقالات مرتبط : ارتقاء توانمندی در افزایش توجه و تمرکز در نوجوانان
رفتارهايي كه در زير آمده معمولاً در افرادي كه داراي مشكلات وسواس هستند مشاهده ميشود:
(الف) براي انجام هر كاري وقت زيادي را صرف ميكنند:
- براي انجام دادن تكاليف مدرسه، وقت زيادي صرف ميكند.
- نميتواند آزمونها و تكاليف مدرسه را در كلاسهاي درس تمام كند.
- وقت زيادي را براي لباس پوشيدن و حاضر شدن براي رفتن به مدرسه صرف ميكند.
- وقت زيادي را براي حمام كردن و دوش گرفتن صرف ميكند.
- هميشه براي رسيدن و حضور در جايي دير ميكند، حتي اگر واقعه بسيار مهمي باشد.
(ب) در مورد انجام كارها و فعاليتهاي روزمره، بيش از اندازه سختگير هستند:
- بيش از اندازه سعي ميكند همه چيز در نظم و ترتيب خاصي قرار داشته باشد.
- بيش از اندازه پاك و تميز است.
(ج) ظاهر و رفتارهاي غيرطبيعي دارند:
- دستهاي قرمز و ترك خورده دارد، بدون اينكه اين امر متأثر از شرايط جوي باشد.
- بدون هيچ گونه علتي بيش از اندازه مراقب و مواظب است كه از ابتلا به بيماريهاي مقاربتي جلوگيري كند.
- چيزهايي را به طور مرتب لمس ميكند يا چيزهايي را به طور دائم بيان ميكند.
- يك يا دو چيز خاص را به طور دائم چك ميكند يا در مورد مطمئن بودن آن سؤال ميكند.
- با وجود هوش و رغبتي كه به درس و مدرسه دارد، پيشرفت تحصيلياش بسيار ضعيف است.
- از لمس كردن چيزهايي مانند پول، دستگيره دربها، گوشي تلفن و كنترل تلويزيون خودداري ميكند، زيرا فكر ميكند كه كثيف و آلوده هستند.
اگر نوجوان شما هميشه افكار وسواسي دارد و هميشه درگير گرفتاريهاي اجبار و اضطرار است، ممكن است كه دچار اختلال وسواس فكري – عملي باشد. البته، ميزان زمان صرف شده براي انجام اين نوع رفتارها ميتواند تعيين كننده وجود اختلال در فرد باشد. شما زماني بايد نگران رفتارهاي نوجوان خود باشيد كه آن رفتارها روي روابط، شغل، پيشرفت تحصيلي و روابط خانوادگي او تأثير منفي داشته باشند. در صورتي كه اينگونه رفتارها را در فرزندتان مشاهده كرديد، حتماً براي درمان او اقدام كرده و به متخصص باليني كودك و نوجوان مراجعه نماييد.
در این مقاله به موضوع وسواس در نوجوانان پرداختیم در صورت نیاز به مشاور می توانید با مجموعه همرازان تماس حاصل فرمایید.
مطالب مرتبط : اضطراب اجتماعي در نوجوانان ، چگونه میتوانیم به نوجوانانی که مشکلات اضطرابی دارند، کمک کنیم؟